Dậy thì sớm ở trẻ đang là vấn đề quan tâm. Đôi khi là dấu hiệu của các vấn đề sức khỏe nguy hiểm, nên phụ huynh cần tìm hiểu và bảo vệ sức khỏe trẻ.
- Người nào không nên uống sữa vào buổi sáng?
- Cách nhận biết và phòng tránh dị ứng thức ăn
-
Nguy cơ mắc bệnh tim tăng cao trong tình trạng căng thẳng, làm thế nào để giảm thiểu?
Trong một số trường hợp, sự xuất hiện của dậy thì sớm có thể là dấu hiệu của các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như u nang buồng trứng, u não, hay các bệnh liên quan đến tuyến giáp. Vì lý do này, việc nghiên cứu kỹ về tình trạng này là quan trọng, giúp bảo vệ tối ưu cho sức khỏe của trẻ.
Phân loại dậy thì sớm ở trẻ dựa theo tốc độ tiến triển và tác động của cơ quan
1. Dậy thì sớm là hiện tượng gì?
Theo giảng viên tại Cao đẳng Điều dưỡng TPHCM: Nhiều phụ huynh đặt câu hỏi về ý nghĩa của dậy thì sớm. Dậy thì sớm đề cập đến việc phát triển các đặc tính sinh dục ở mức độ nhanh chóng hơn so với tiêu chuẩn thông thường (ở bé gái là trước 8 tuổi, có kinh nguyệt trước 9 tuổi; ở bé trai là trước 9 tuổi).
Đặc biệt, cha mẹ cần phải phân biệt rõ giữa tình trạng dậy thì thực sự và triệu chứng về sự phát triển sớm của vùng vú – một hiện tượng không đáng lo lắng, trong đó vùng ngực phát triển mà không kèm theo các biểu hiện dậy thì khác.
2. Phân loại dậy thì sớm ở trẻ
2.1. Theo tốc độ phát triển
Tiến triển nhanh: Đa số trường hợp dậy thì sớm, đặc biệt là những trường hợp bắt đầu trước 6 tuổi, thuộc vào nhóm này. Trẻ trải qua mỗi giai đoạn phát triển, bao gồm sự đóng sụn và tăng trưởng xương, với tốc độ rất nhanh, dẫn đến việc mất mát chiều cao tiềm năng có thể đạt được khi trưởng thành. Khi trưởng thành, những trẻ này thường thuộc 5% nhóm có chiều cao thấp nhất so với đồng lứa.
Tiến triển chậm: Nhiều bé gái, mặc dù bắt đầu dậy thì sớm (đặc biệt là sau 7 tuổi), vẫn trải qua mọi giai đoạn với tốc độ trung bình. Trẻ có thể cao vọt lên nhanh chóng nhưng vẫn tiếp tục phát triển cho đến khi xương đạt độ trưởng thành vào khoảng 16 tuổi.
Không kéo dài: Một số trẻ dậy thì sớm có sự biến đổi nhưng không kéo dài, nhanh chóng kết thúc quá trình phát triển.
2.2. Theo tác động từ các cơ quan
Dậy thì sớm trung ương (hay còn được gọi là dậy thì sớm thật): Được kích thích bởi hoạt động sớm của trục hạ đồi, tuyến yên, và hệ thống sinh dục, chủ yếu phụ thuộc vào hormone hướng sinh dục.
Dậy thì sớm ngoại biên (hay còn được gọi là dậy thì sớm giả): Là dạng dậy thì sớm độc lập với sự kích thích từ tuyến yên, không phụ thuộc vào hormone hướng sinh dục.
Dậy thì sớm một phần (hay còn được gọi là dậy thì sớm riêng lẻ, không hoàn toàn): Là dạng dậy thì chỉ phát triển sớm và độc lập một đặc tính sinh dục cụ thể, không tiến triển hoặc tiến triển rất chậm.
Khi có dấu hiệu dậy thì sớm ở trẻ, cha mẹ cần đưa con đến bác sĩ để được kiểm tra
3. Các yếu tố dẫn đến dậy thì sớm ở trẻ
Đa số trường hợp dậy thì sớm ở trẻ hiện nay thường không có nguyên nhân cụ thể, mà chỉ là kết quả của quá trình trưởng thành xảy ra trước thời kỳ dự kiến. Tuy nhiên, có một số yếu tố có thể tăng cường nguy cơ xuất hiện hiện tượng này, bao gồm:
- Bệnh u não, u nang buồng trứng, u tinh hoàn, và các bệnh liên quan đến tuyến giáp.
- Dậy thì sớm thường phổ biến hơn ở bé gái so với bé trai.
- Sự tiếp xúc với lượng estrogen quá mức thông qua thức phẩm, đồ nhựa,…
- Yếu tố di truyền.
- Sử dụng thuốc.
4. Biểu hiện của dậy thì sớm ở trẻ
Giảng viên tại Cao đẳng Y Dược TPHCM chia sẻ về biểu hiện của dậy thì sớm ở trẻ:
Dậy thì sớm ở bé gái thường xuất hiện với những biểu hiện đặc trưng như phát triển ngực, mọc lông mu hoặc lông nách, thay đổi hình dáng cơ quan sinh dục bên ngoài, và bắt đầu kinh nguyệt. Ở bé trai, dậy thì sớm thường được nhận diện qua các dấu hiệu như tăng kích thước tinh hoàn hoặc dương vật, sự xuất hiện của lông mu hoặc lông nách, mụn trứng cá, và giọng điều chỉnh. Cả hai giới đều có thể trải qua giai đoạn tăng chiều cao và cân nặng nhanh chóng.
Trong suốt giai đoạn dậy thì, xương của trẻ tiếp tục phát triển. Tuy nhiên, ở trẻ dậy thì sớm, giai đoạn tăng chiều cao nhanh sẽ bắt đầu sớm và kết thúc trước so với mức bình thường. Ban đầu, trẻ có thể cao lớn hơn so với bạn bè cùng lứa, nhưng sau một thời gian, sự phát triển chiều cao sẽ ngừng lại và thường không đạt được chiều cao tối đa của người trưởng thành.
Dậy thì sớm ở trẻ có thể gây ra nhiều vấn đề, bao gồm giới hạn sự phát triển chiều cao và tạo ra tình trạng rối loạn tâm lý. Vì vậy, khi nghi ngờ về dậy thì sớm ở trẻ, các bậc phụ huynh nên đưa con đi kiểm tra sức khỏe, đưa ra chẩn đoán và can thiệp sớm để điều chỉnh tốc độ tăng trưởng của trẻ về mức bình thường.
Nguồn: Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur
