Sắc thuốc là một việc quan trọng và không thể xem nhẹ, vì cách sắc thuốc đông y và uống thuốc có ảnh hưởng lớn đến hiệu quả và tác dụng điều trị.
- Tìm hiểu về vật lý trị liệu: tác dụng và đối tượng cần can thiệp
- Rau cải xanh có thể được sử dụng làm thuốc chữa bệnh
1. Điều chỉnh lượng nước khi nấu thuốc
Lượng nước sử dụng để nấu thuốc cần phải là nước tinh khiết, không bị ô nhiễm. Số lượng nước ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng của thang thuốc. Nếu có quá nhiều nước và thời gian đun kéo dài, có thể gây tổn thất hoặc phá hủy một số hoạt chất trong thuốc. Ngược lại, nếu nước quá ít, các hoạt chất trong thuốc sẽ khó hòa tan. Thực tế, lượng nước cần sử dụng phụ thuộc vào trọng lượng, thể tích và khả năng thấm nước của các loại thuốc trong thang.
Theo Bác sĩ, giảng viên tại Cao đẳng Y Dược TPHCM – Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur: Dựa trên đặc tính của từng loại thuốc, có thể điều chỉnh lượng nước theo các nguyên tắc sau:
- Nếu thuốc có chất lượng tương đối mềm và có khả năng hút nước cao, cần tăng lượng nước.
- Đối với các loại thuốc chắc chắn và khó hút nước, cần giảm lượng nước.
- Các loại lá, hoa (có cấu trúc nhẹ và dễ hút nước) thường cần thêm nước.
- Trái lại, nếu thuốc chứa nhiều rễ, củ, hoặc khoáng vật, cần giảm lượng nước.
Nhìn chung, sau khi đặt thuốc vào nồi hoặc ấm, có thể thêm nước sao cho mặt thuốc ngập dưới nước khoảng 2-5 cm. Lượng nước còn lại sau khi nấu thuốc sẽ phụ thuộc vào nhiệt độ và thời gian nấu.
2. Điều chỉnh nhiệt độ khi nấu thuốc
Nhiệt độ khi đun thuốc đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì chất lượng của thuốc, do đó cần phải chú ý và điều chỉnh kịp thời.
Nhiệt độ lửa quá cao có thể làm cho nước thuốc trào ra ngoài, gây lãng phí và làm cháy phần thuốc dưới đáy nồi. Việc này không chỉ làm thay đổi chất lượng của thuốc mà còn khiến cho phần bị cháy cần phải được loại bỏ, không nên đun lại thêm nước.
Nhiệt độ quá thấp sẽ không đủ để hòa tan các hoạt chất của thuốc, làm giảm hiệu quả của thuốc.
Khi đun thuốc, nên đậy nắp vung kín. Nếu dùng lửa nhỏ mà lại mở nắp, nước không sôi lên đều, làm cho phần thuốc ở trên khô và trương lên, trong khi phần thuốc ở dưới dễ bị cháy.
Các phương pháp nấu thuốc thường được thực hiện theo cách sau: đun lửa to để nước sôi, sau đó giảm lửa. Tuy nhiên, đối với các loại thuốc giải cảm, thanh nhiệt, hoặc chứa tinh dầu, cần dùng lửa lớn để nấu nhanh, nhằm tránh mất quá nhiều tinh dầu. Riêng đối với thuốc bổ, có vị đậm và chứa chất thuốc đặc, sau khi đun sôi với lửa to, cần dùng lửa nhỏ để nấu trong thời gian dài, giúp các chất trong thuốc được chiết xuất triệt để.
3. Điều chỉnh thời gian sắc thuốc
Chia sẻ thêm với sinh viên Cao đẳng dược tphcm về: Thời gian sắc một thang thuốc không cố định, mà phụ thuộc vào loại thuốc và mục đích sử dụng của nó. Cụ thể:
Thuốc bổ: Các thang thuốc bổ thường chứa nhiều thành phần từ các loại củ, rễ cây, sừng, mai, và xương động vật. Do đó, cần sắc kỹ để thuốc hòa tan đều trong dung dịch. Với các thang thuốc bổ, cần dùng nhiệt độ cao để đun sôi, sau đó giảm nhiệt và đun nhỏ lửa, nước đầu cần sắc khoảng 45 phút, các nước sau khoảng 30 phút.
Thuốc giải cảm (giải biểu): Các thang thuốc giải cảm thường chứa các loại cây như tía tô, kinh giới, bạc hà, và kim ngân. Vì chúng thường chứa các tinh dầu có khí vị cay thơm, nên cần đổ nước ngập mặt thuốc khoảng 1-2 cm và dùng nhiệt độ cao để đun nhanh trong khoảng 10-12 phút, sau đó rót ra uống ngay.
Các loại thuốc khác: Các thang thuốc chữa bệnh nội khoa như thuốc hoạt huyết, thuốc thanh can, và thuốc kiện tỳ, cũng cần sử dụng nhiệt độ cao để đun sôi, sau đó giảm lửa và sắc kỹ, nước đầu khoảng 30 phút, các nước sau khoảng 20 phút.
Khi sắc thuốc, cần chú ý đến:
- Lượng nước ban đầu cần đủ để phủ ngập mặt thuốc, khoảng 5cm (trừ thuốc giải cảm khoảng 1-2cm).
- Nhiệt độ và thời gian sắc tùy thuộc vào loại thuốc.
- Sau khi sắc, lượng nước thuốc chắt ra có thể cô để đặc lại, hoặc pha thêm nước đun sôi để uống trong ngày.
Nguồn: Tin tức y dược – Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur
